Lieve mensen,

‘Pinksteren geeft ons vleugels’ staat buiten, in het boek in de tuin. Die tekst heb ik gejat van de Red Bull reclameslogan waarin je een man ziet die energydrink drinkt, vleugels krijgt en vliegt. Wat denk je als je deze reclame op televisie ziet? Denk je dat je vleugels krijgt van het drinken van Red Bull, al dan niet letterlijk of figuurlijk? In de VS is een rechtszaak aangespannen wegens valse reclame, de slogan zou oneerlijk en misleidend zijn en consumenten in verwarring brengen. Omdat mensen echt kunnen denken dat ze van het drinken vleugels kunnen krijgen.

Red Bull betoogde dat er geen risico bestaat dat het publiek wordt misleid, aangezien de gemiddelde consument zich ervan bewust is dat mensen geen vleugels hebben en dat er geen drank of andere behandeling bestaat die vleugels zou laten groeien. Het gaat in feite om een humoristische en overdreven slogan, die de boodschap overbrengt dat het product ‘iemand een licht, energiek of zelfs vrolijk en positief gevoel geeft’.

Met deze disclaimer in het achterhoofd herhaal ik mijn slogan dat Pinksteren ons vleugels geeft. De heilige Geest wordt vaak afgebeeld als een vogel, vrij om te vliegen waarheen zij wil. De Geest was er al aan het begin, nog voor God de wereld geschapen had; in Genesis, zweefde de Geest boven de wateren. Met Pinksteren geeft de Geest ons vleugels, dat is meer dan een energiek of vrolijk gevoel, het laat ons regenbogen zien in wind en water, zet ons in vuur en vlam en laat ons luidkeels zingen.

Volgens het woordenboek is de profane betekenis van “vleugels krijgen” dat je niets ondervindt dat je tegenhoudt, hindert of bezwaart in wat je wil bereiken. Met hulp van de woorden van Stef Bos, wil ik aan onzePinkstervleugels een extra dimensie geven: de kracht om te doen wat onhaalbaar lijkt. De kracht om het water naar de zee te zijn, de zoden aan de dijk, de rots in de branding! Hoe krijgen wij de verbeelding aan de macht? Waar vinden wij inspiratie om met de schoonheid van de onmacht te blijven lopen langs een eindeloze weg. Door met open ogen te dromen, weerloos en toch sterk.

Het mooie in dit lied is dat Stef Bos zingt: ik wil deze dingen zijn. De Geest van hierboven is als een forse duw in je rug om in beweging te komen en je niet meteen te laten weerhouden door moeilijkheden of onmogelijkheden. Om je te laten vullen door Geestkracht, die laat je andere dingen doen of zijn. Soms ervaar je die Geestkracht pas echt in moeilijke tijden, en niet als een quick fix door uit een blikje te drinken.

Het begon toen de leerlingen op een kluitje zaten achter gesloten deuren. Bij Johannes vallen Pasen en Pinksteren op dezelfde dag. De leerlingen zijn lamgeslagen door de dood van Jezus en ze zijn bang voor wat er nu met hen zal gebeuren. Ze sluiten zich op hoewel Maria uit Magdala hen verteld heeft dat zij de Heer gezien heeft. Opeens staat Jezus in hun midden en wenst hen vrede. Meteen krijgen zij een opdracht mee, jullie moeten hier niet blijven zitten, ga er op uit. Jezus blaast over hen heen, de adem van God omgeeft hen. De leerlingen ontvangen zo de heilige Geest en dan durven zij de deuren open te zwaaien en naar buiten te gaan. Hun angst zal niet meteen verdwenen zijn en er is een kracht in hen gekomen die hen moed geeft, waardoor ze niet meer kunnen stil zitten. Ze gaan de wereld in om recht en onrecht van elkaar te onderscheiden, om hun naasten en hun noden werkelijk te zien en te verlichten. Deze Geest, die van het begin af aan al in de wereld was waait nu door mensen heen en brengt een verandering teweeg. Doet mensen nieuwe dromen dromen, brengt verbinding tot stand en geeft wijsheid. Mooie woorden die ons vleugels kunnen geven.

Al zal er vast wel iemand langs lopen op de Lange Kerkdam, even stil staan bij het boek en denken, die zijn gek. Wat hebben wij nou aan vleugels, duidelijkheid hebben we nodig, wetten en afspraken. Pff vleugels, dat hoort bij sprookjes. Beeldspraak komt niet bij iedereen over en toch denk ik niet dat geestkracht beperkt is tot gelovigen. In onze maatschappij raken zoveel mensen op drift omdat ze vertwijfeld zoeken en geen antwoorden kunnen vinden. Het dagelijks bestaan is vol; allerlei verplichtingen en verwachtingen, keuzes te over en jij moet steeds de regisseur zijn van je eigen leven. Mensen willen weer geïnspireerd worden. Niet dat ze letterlijk vleugels willen krijgen, wel zijn ze op zoek naar iets of iemand die dit leven zin geeft en een verklaring kan geven voor alles wat er misloopt. Dan ga je op zoek naar voorbeelden, mensen, plaatsen, middelen die je weer kunnen begeesteren. Neem je dan gretig alles aan dat geboden wordt? Soms levert het je toch niets op en blijft je lusteloos achter. Soms wordt er iets geraakt in je dat zich niet laat uitdoven. Een kracht die je in beweging zet, omdat je ogen opengaan en je dingen opnieuw gaat zien en beschouwen.

In de laatste maanden heb ik ervaren dat ik tijdens een wandeling met de hond opeens opmerk hoe mooi een vogel zingt, terwijl ik het anders nauwelijks hoor. Of hoe ik ontroerd kan raken door een lammetje dat gekke capriolen uithaalt. Het verbaast me hoe ondanks de zwaarte om me heen of mijn haperende hoofd, kleine dingen mij even boven mijzelf uittillen. Het besef dat je er niet alleen voor staat, dat je je gedragen kan weten door mensen om je heen kan dan door alles heen breken. Voor mij heeft dit met de heilige Geest te maken.

Is dit wat er gebeurt wanneer Gods adem in ons ademt? God maakte de mens uit klei van de aarde en blies de levensadem in zijn neus. Zo werd de mens tot een levend wezen. De mens is enerzijds lichaam, materie, en anderzijds huist in ieder van ons een eigen ziel, die je uniek maakt en onderscheid van anderen. Omdat we mogen zijn wie we zijn, blaast God ons levensmoed en kracht in door zijn Geest. Dat geeft ons denkbeeldige vleugels zodat we boven onszelf uitgetild worden, waardoor we als het ware van een afstandje naar onszelf kunnen kijken en al het gekrioel om ons heen. Dan kan je opnieuw je richting bepalen en onderzoeken of je met alle winden meewaait of dat je je laat leiden. We kunnen plotseling in vuur en vlam raken en weten waartoe wij hier zijn en wat ons te doen staat.

Vorig weekend waren wij in het Lalique museum in Doesburg waar een tentoonstelling was met werken van Jan Toorop en Kees van Dongen. In de eerste zaal hingen tekeningen van Toorop waaronder de tekening Evolutie, die ik heb laten zien. Jan Toorop werd bekend door zijn reclameaffiches van Delftse slaolie, terwijl hij ook veel symbolistisch en religieus werk gemaakt heeft. Toorop noemde zichzelf ‘oostersch’. Hij bracht zijn kinderjaren door op het eiland Banka, tussen Sumatra en Borneo. Hij kon goed tekenen, maar zijn vader stuurde hem voor een degelijke opleiding naar Nederland. Na de hbs volgde een studie in Delft, die hij afbrak om kunstenaar te worden. Hij is nooit meer terug geweest in zijn geboorteland en heeft zijn ouders ook nooit meer gezien. Zijn jeugdherinneringen hebben hun sporen nagelaten in zijn werk. Naar die mystieke sfeer heeft hij in continu gezocht en hij heeft die uiteindelijk gevonden in het rooms-katholieke geloof.

In de tekening Evolutie is een priester afgebeeld op het moment dat hij gewijd wordt. In de bovenhoek zie je een aantal duiven, die staan symbool voor de heilige Geest. Toorop wil in deze tekening weergeven hoe een mens binnen het geloof een transformatie ondergaat. Hij ziet het leven als een pelgrimstocht naar innerlijke verlichting. De Geest speelt een belangrijke rol om die verlichting, een balans tussen de uitersten van het goddelijke en het duivelse, te vinden. De tekening sprak me in eerste instantie aan door de uitleg die eronder stond, de Doper in mij werd aangesproken door de transformatie. Aangeraakt worden door de eeuwige betekent dat je op een nieuwe manier in het leven komt te staan, als een nieuwe creatuur. Dit is vooral theologische belangstelling; zo van hier kan ik wel iets mee in mijn Pinksterpreek. Toen ik er wat langer naar keek raakte de tekening me op een andere laag. Troostend, je staat er niet alleen voor, er is een balans tussen zwaarte en lichtheid. Er ging een kracht van uit die ik met me meegenomen heb.

De Geest vuurt ons weliswaar aan maar wanneer je vuurtje uit dreigt te gaan, is het soms lastig om je staande te houden. Op zulke momenten is het goed dat er anderen zijn, om je heen, om jouw vuurtje aan te wakkeren, om je moed in te spreken en samen gedragen te worden door de wind. Opdat wij de wereld weer willen leren zien door de ogen van een kind. Water naar de zee willen zijn of de zoden aan de dijk. Samen in de weer gaan tegen alles wat onhaalbaar lijkt. Dat geeft hoop en kracht om te leven. Leven in een wereld die door die nieuwe wind wordt opgeschoond tot een vrijplaats van vrede en hoop. Een wereld waarin mensen geïnspireerd worden door de Geest en naar buiten durven gaan en hardop dromen van vleugels.

Amen.