Luister hier de hele dienst terug

Op zondag 4 oktober ging onze oud-voorganger Marthe de Vries voor. Zij vertelde over New Harmony en de theologie van Paul Tillich. Luister hier de hele dienst terug. De dienst begint op 8 minuten en 40 seconden.

 

New Harmony

New Harmony is een plaatsje waar je normaliter niet snel terecht komt als argeloze toerist. Het ligt in het diepe zuiden van Indiana, in de Bible Belt van Amerika. Een heel goede vriendin van mij woonde daar enkele jaren geleden vlakbij. En zij heeft ons dit geheim verklapt. Want New Harmony is een vrijzinnige oase in een zeer streng christelijk gebied.

Utopische gemeenschap 

Ooit begonnen als een utopische gemeenschap, in het begin van de 19e eeuw gesticht door de Harmonisten, een groep vrome lutheranen. Deze groep vertrok echter na tien jaar en toen werd het stadje opgekocht door een idealistische Welshe zakenman, Robert Owen. Hij wilde er een nieuw utopia stichten: een gemeenschap, waar geen privaat bezit zou zijn, waar geen geld de betrekkingen tussen mensen regelde en waar mensen door goede scholing zich allen aan deze utopie zouden wijden. De werkelijkheid bleek helaas veel weerbarstiger: na vier jaar viel de gemeenschap uiteen: de hooggestemde idealen bleken niet realiseerbaar. Maar dit echec betekende niet het einde van New Harmony: iets van de oorspronkelijke geest van Owen bleef bewaard, al was het maar omdat de meeste deelnemers aan dit experiment in het stadje bleven wonen.

Bijzondere plek

Opvoeding en scholing bleken nog steeds belangrijke pijlers te zijn. Mede door de know how van een aantal Harmonisten ontwikkelde New Harmony zich al snel tot het geologische centrum van Amerika, waar veel geologisch onderzoek werd verricht. In de loop der tijd bleef dit klimaat gewaarborgd: een gemeenschap, waar veel nadruk ligt op scholing, waar men open staat voor wetenschappelijke ontwikkelingen, maar ook voor ontwikkelingen op het gebied van cultuur en spiritualiteit. Resultaat is een bijzondere plek, waar aan de ene kant de historie springlevend aanwezig is in de vele oude huizen van de eerste settlers, maar aan de andere kant ook heel veel moderne kunst te zien is, overal verspreid door het stadje en spirituele plekken, een prachtig beeld van St. Franciscus.

Roofless Church

Eén van de meest bijzondere bouwwerken is de Roofless Church: gebouwd op initiatief van een van de bewoonsters van New Harmony, een afstammeling van Robert Owen. Zij wilde een religieus gebouw, waar ruimte zou zijn voor vele vormen van geloven. In haar visie en die van de architect is er maar één dak dat alle verschillende geloven kan herbergen: de hemel. En zo besloten zij een kerk zonder dak te bouwen. In 1960 ontworpen door de bekende Amerikaanse architect Phillip Johnson. Die open hemel lijkt boven het hele stadje te hangen: het geheel ademt ruimte, openheid en verdieping.

Paul Tillich

In New Harmony vond ook een van de grootste theologen van de twintigste eeuw geestelijk onderdak, Paul Tillich. Tillich werd in1886 geboren in Duitsland en studeerde daar theologie en filosofie. Hij was tijdens de eerste wereldoorlog legerpredikant en zag met eigen ogen de verschrikkingen van de loopgraven.  Als religieus socialist uitte hij  scherpe kritiek op de nationaal socialisten en toen Hitler in 1933 aan de macht kwam was Tillich een van de eerste niet-joodse denkers die het land moesten verlaten. Hij vertrok naar Amerika, waar hij hoogleraar werd in New York en overleed in 1965. In de laatste jaren van zijn leven kwam hij veel in New Harmony, waar hij kennelijk iets herkende van zijn eigen spiritualiteit. Na zijn dood is zijn as in New Harmony begraven bij een prachtig beeld van hem en is er park aan hem gewijd, waar je langs citaten van hem kunt lopen.

Muziek uit de dienst 

Luister hier het lied terug van Paul McCartney dat in deze dienst klonk