Skip to content
Vruchtbare aarde

Wil je deze overdenking terugluisteren?  Dat kan. Hieronder vind je de stream met deze overdenking door Tom Mikkers in de online uitzending  ‘Vrijzinnig in Wassenaar’ op 14 juni. Het programma start op 13 minuten en 16 seconden.

 

Waar doorns stonden zullen cipressen groeien en waar distels stonden, groeit een mirteboom. Het is een voorstelling die gemakkelijk in het gehoor ligt. Het is ook een mooi beeld. Cipressen en mirtebomen zijn in de bijbelse biologie bomen die staan voor groen en schaduw en weelde. Het zinnetje roept het beeld op dat alles in het leven uiteindelijk wel weer op zijn pootjes terecht komt. Ruzies zullen wel weer bijgelegd worden. Wonden helen. Als je niet oppast is dit zinnetje het up tempo refrein van een religieuze smartlap met coupletten waarin met een snik in de stem het leed van de wereld wordt bezongen, maar waarin het refrein datzelfde leed met dekmantel van God belofte dat alles weer goed komt wordt toegedekt.

Belofte

De belofte uit Jesaja is een boodschap die niet in alle gevallen waargemaakt kan worden.  Op sommige rotsbodem groeien al distels vanaf het beginning van de schepping. Sommige woestijnen winnen alleen maar terrein. Dit jaar – 2020 – zullen we niet uitroepen tot ‘het jaar van de cipres’, want zoveel dromen zijn uiteen gespat de afgelopen tijd. De gevolgen van alle onrust en ziektes en crisis van dit moment vergezellen ons nog wel even vrees ik. En wat helpt je dan? Realisme over een tweede golf met alle zorgen van dien,  of religieuze dromerijen over de toekomst?  In de tekst van Jesaja gaat het om de naderende verlossing van het Joodse volk uit de ballingschap. De Perzische koning Cyrus is op dat moment aan het einde van de zesde eeuw voor Christus zijn opmars begonnen die zal leiden tot de val van Babel. En dan kan het verbannen volk Israel weer terugkeren, bevrijd van het het Babylonische juk. Het onmogelijke – het einde van de ballingschap – zal mogelijk worden. En als slotakkoord van deze profetie klinkt dan het veelbelovende “Waar doorns stonden zullen cipressen groeien; waar distels stonden, groeit een mirteboom”. Iets wat volgens de wetten van de biologie helemaal niet kan. Cipressen en mirtenbomen groeien niet op de arme grond waar distels en doornen vrijspel hebben.

Wat kan er gebeuren?

De gelijkenis van Jezus honderden jaren nadat Jesaja zijn tekst schreef, is een stuk realistischer. Jezus beschrijft in het eerste gedeelte wat er met zaad dat gezaaid wordt allemaal kan gebeuren. Een zaaier gaat uit zaaien. Wat kan er zoal gebeuren? Een gedeelte van het zaad valt niet eens in de grond en wordt opgegeten door de vogels. Een ander gedeelte valt in rotsbodem en komt te snel op omdat het geen wortels heeft. Ook een uiterst kwetsbaar verhaal wordt het als de zon te snel opkomt en de planten verschroeien, of als het zaad in de aarde komt en verstikt. Natuurlijk is er ook zaad dat wel opkomt. Vruchtbare aarde is hiervoor de voorwaarde. goede vruchten krijg je dan: soms honderdvoudig, zestigvoudig en dertigvoudig. Maar let op, ook als je je leven op vruchtbare aarde zaait is de oogst blijkbaar niet altijd gelijk. De één oogst soms meer dan de ander. Jezus legt ook helemaal niet uit waarom dat zo is.  Hij zegt alleen maar dat het zo is. Opmerkelijk is bovendien dat er in deze beschrijving van het zaaien zelf geen enkele vraag richting God klinkt over de rechtvaardigheid van het scala aan mogelijke aflopen.

Een zaadje meer of minder

Nu zult u misschien zeggen: een zaadje meer of een zaadje minder dat maakt niet uit. Maar stel de gelijkenis van Jezus ging over een nestje met vogeltjes. Kwetsbare donzige vogelkuikentjes in een nestje ergens in de Sierra Nevada waar ik tijdens mijn vakantie een aantal jaar geleden was. Daar zag ik onderweg soms vogeltjes die door hun broertjes of zusje uit het nest waren geduwd, of gewoon door een stommiteit uit het nest waren gevallen. Als ik zo’n klein vogeltje tjirpend om haar moeder in de hete Spaanse zon buiten het nest zag , begon er een voorzichtig religieus waarommetje aan mijn gelovige gemoed te knagen. Waarom wordt het ene vogeltje in het nest tot volwassenheid gebracht en het andere eruit geknikkerd? Nu verwijst de gelezen gelijkenis van Jezus niet naar Spaanse vogeltjes en ook niet naar een wereldwijde crisis waar we nu in zitten. De gelijkenis van Jezus verwijst naar het woord van God. Alleen als het woord van God in de juiste bodem valt, dan draagt het vrucht. En precies daarover gaat de gelijkenis van Jezus. Hoe gaan we om met Gods woord? Wat is een vruchtbare manier daarvoor?

De mogelijkheden

Het leek mij een aardig experiment om de lessen van Jezus los te laten op de profetie van Jesaja over de mirteboom en de cipres. Hoe moeten we dit Godswoord toepassen in onze levens als het aan Jezus ligt? De eerste mogelijkheid die Jezus schets van omgang met Gods woord is ongeloof.  Toegepast op Jesaja: Telkens wanneer iemand de profetie van Jesaja hoort en het niet begrijpt – of cynisch wordt – “dat kan toch niet”-  komt “de boze en neemt het weer weg”. Dat wil zeggen als je bij het beeld van cipressen en doornen alleen maar roept “ik begrijp het niet”, dan verlies je je geloof. Dat is het zaad dat valt op het pad.

Tweede mogelijkheid: Het kan ook zijn dat je bij de woorden van Jesaja meteen roept:”Halleluja, zo is het”. Dat zijn degenen die bij al het menselijk verdriet en ellende, meteen beelden erbij slepen dat alles goed komt. Het is het ‘God helpt meteen geloof’. Vol vreugde roepen deze gelovigen: “Alles komt goed, kijk vooruit, richt je op het goede”. Zo iemand is niet echt geworteld. Zo iemand  – zegt Jezus –  komt ten val als het leven wat onprettiger wordt. Het gaat er niet om dat God jou op bestelling geeft wat jij prettig vindt.

Derde mogelijkheid: dat is het tegenovergestelde van het vorige…mensen die hun schouders ophalen bij gelovig vertrouwen en zich alleen maar richten op de alledaagse sores. Die laten het beeld verstikken door concrete levensbehoeftes en driften.

Alleen de vierde mogelijkheid werkt bij Jezus Het sleutelwoord is vruchtbare aarde.

Jouw leven nu

Jouw situatie. Uw leven nu. Wat zich daar afspeelt, dat is de vruchtbare aarde. Hier geldt mischien: Hoe reëler je bent over je eigen werkelijkheid, des te beter je je daarin staande kunt houden. Een dergelijke levenshouding veronderstelt vertrouwen. Niet het irreële vertrouwen dat alles weer hersteld wordt zoals wij het willen, maar het godsvertrouwen dat alle situaties in ons leven vrucht kunnen dragen. Dat in elke situatie, ook als mensen lijden en sterven, betekenis van het leven tot bloei kan komen.

Wil je daar nog eens over denken? Bezie je leven zoals het echt is en vergeet nooit wat Jesaja zei: “Waar doorns stonden zullen cipressen groeien; waar distels stonden, groeit een mirteboom”.

Tom Mikkers

 

 

 

 

 

 

Back To Top
Zoeken