De Amerikaanse hoogleraar Sherry Turkle geeft college over de invloed van computers en telefoons op de psychologie en de sociologie van de gebruikers. De manier waarop computers, en vooral smart phones, gebruikt worden verandert hoe we leren en hoe we voelen. Zij constateert dat we door het veelvuldig gebruik van telefoons andere mensen zijn geworden. In haar laatste boek ‘Reclaiming Conversation: The Power of Talk in a Digital Age’ (2015) toont zij aan hoe het loslaten van face-to-face conversatie onze relaties ondermijnt, en ook creativiteit en productiviteit. Zij stelt in haar boek de vraag hoe we deze vaardigheden in ere kunnen herstellen? Rietje Knaap vertelde in het Cybercafé – dat tegenwoordig online samenkomt – hierover. Ze bracht de vraag naar voren of we de waarnemingen van Sherry Turkle herkennen, dat onze sociale vermogens verzwakken door digitale mogelijkheden.

mobiele telefoon

Sherry  Turkle deed bijvoorbeeld onderzoek op scholen en concludeerde dat de kinderen van twaalf spelen met andere kinderen op de manier waarop achtjarigen dat doen. Zij sluiten andere kinderen uit, op een manier die past bij een achtjarig kind. Het boek bevat ook voorbeelden van hoe je de aanwezigheid  van de mobiele telefoon als je samen bent kunt regelen.  Je moet zorgen dat er tenminste twee personen zijn die niet naar hun telefoon kijken –  bijvoorbeeld om te kijken hoe laat de film begint, of even op Facebook te checken op likes. Dit heet de Rule of three. Bijvoorbeeld: Van de zeven mensen zijn er twee aan de telefoon, twee houden die in de gaten, de rest, de overgebleven drie, zorgen voor de voortgang van het gesprek. Dat wisselt voortdurend, en als het goed is blijft het gesprek gaande. Zo gauw het stokt, zit meteen iedereen aan de telefoon. Wat telefoons doen met persoonlijke gesprekken is een probleem. Als we verwachten dat de telefoon er tussen zal komen, dan houden we de gesprekken oppervlakkig. Zelfs een telefoon die stil is leidt ons af!
Er is geconstateerd dat er de laatste 20 jaar een 40% afname van empathie is tussen studenten.

sociale media

Maken sociale media gelukkig? Een vrouw vertelt in het boek  dat ze vanaf 2002 op sociale media zit. Dat is zo lang dat ze zo langzamerhand een beetje begint te twijfelen of ze zichzelf niet te veel heeft aangepast aan die sociale media: of ze zich niet mooier, zekerder voordoet dan ze in werkelijkheid is. Ze zegt: “Online wil ik overkomen als grappig, bij de tijd, intelligent. Dat lukt wel, maar ben ik dat ook echt? Op Twitter en op Facebook, dan ben ik er op uit om mezelf van mijn beste kant te laten zien, dat ik onkwetsbaar ben, of zo min mogelijke kwetsbaar in ieder geval.” Als je je zo jaar in jaar uit aan de buitenwereld presenteert, dan doet dat wat met je. Iedereen heeft zijn zwakke kanten, maar als het een tweede natuur geworden is om die kanten te verbergen dan kan het gebeuren dat je juist onzeker ja zelfs ongelukkig gaat voelen. Als je jezelf verbergt voor anderen heb je ook geen kijk meer op de zwakke kanten van anderen, laat staan dat je daar sympathie voor op kan brengen: je herkent het immers niet.

verveling

Raken we zo ook uitgekeken op elkaar. Sherry Turkle vertelt over een studente  ligt in bed met haar vriendje. Hij moet naar de WC en gaat naar de badkamer. Als hij weg is pakt ze haar telefoon. Er is niks te vinden wat haar boeit. Geen nieuwe mail, WhatsApp, niks op Facebook. Ze zoekt wat op Tinder: is er iemand leuk in haar omgeving waar ze mee uit zou kunnen gaan, of meer….?  Later zegt ze: “Ik weet echt niet waarom ik dit deed. Ik ben echt dol op die jongen maar ik kon het niet helpen. Het ging vanzelf.  Vertel je dit aan mensen onder de dertig, dan halen ze hun schouders op. Zo is het nu eenmaal. Maar ook  oudere mensen zijn vlug verveeld. Een vader heeft net zijn derde kindje gekregen, en net zo als bij de twee oudere kinderen doet hij haar in bad. Maar het verveelt hem. Terwijl ze daar wat zit te spetteren pakt hij zijn telefoon. En blijft kijken. Later zegt hij zelf: “Haar in bad doen zou leuk moeten zijn, een moment om met mijn dochter te relaxen, maar het lukt niet. Ik pak steeds die telefoon weer op. Het verveelt me.”

Sherry Turkle houdt ons een spiegel voor. Vraag jezelf af: waarom ben ik nu verveeld? Is die telefoon werkelijk zo interessant?  Zulk gedrag krijgt een zogenaamde meerwaarde door het ook nog eens “multitasking” te noemen. Bedenk nu zelf maar hoe “multi” die uitgevoerde taak hier is. Multitasking is een verdoezelend excuus. Trap er niet in!

Rietje Knaap.