Op 9 februari neemt Dr. Jan Flameling ons in het filosofisch café mee in het denken van de Franse socioloog en filosoof Bruno Latour (1947). Wie is Bruno Latour eigenlijk?
Wil je erbij zijn op 9 februari? Geen je dan op via aanmelden@vrijzinniginwassenaar.nl – Je kunt ook online meeluisteren via de kerkomroep.
Sociale interacties
In de jaren ’70 en 80’ bestudeerde Bruno Latour de totstandkoming van wetenschappelijke kennis met het instrumentarium van de antropologie. Uit zijn onderzoek bleek dat wetenschap geen steriele objectieve waarheidsvinding is, maar tot stand komt door vele sociale interacties. Na zijn invloedrijke werk over technologie en wetenschap verschoof de interesse van Latour naar ecologie.
Recent werk
In recent werk focust Latour zich op de wetenschappelijke en politieke debatten rond klimaatverandering, zoals in Politics of nature (2004) en Oog in oog met Gaia (2015) en Waar kunnen we landen (2017). Latour zegt in deze publicaties dat we niet weten wat we moeten doen als het gaat om klimaatverandering, omdat we niet weten waar we zijn.
Idee van vooruitgang zit ons in de weg
Ons idee van vooruitgang zit in de weg om huidige ecologische vragen te beantwoorden. We dachten op een aarde te leven die onuitputtelijk was en we zagen de mens als een wezen dat tegenover de natuur staat.
Een filosofisch cafe over ‘het ecologisch denken van Latour’ laat ons nadenken over de manier waarop we de wereld hebben ingericht.
En de Coronacrisis?
De coronacrisis laat volgens Latour zien dat de natuur geen object is die we buiten onszelf kunnen houden. Het virus blijkt een actor. Het verstoort onze sociale orde en maakt dat we thuis moeten werken, vliegtuigen aan de grond blijven, kerkdiensten online moeten vormgeven en we onze familie niet meer kunnen zien. De natuur is onderdeel van ons samenleven. Ook voor een adequate omgang met klimaatverandering is het nodig om de natuur als politieke actor centraal te stellen.
Het parlement der dingen
Latour lanceerde het tot de verbeelding sprekende idee van een parlement der dingen waarin niet alle mensen stem hebben, maar ook dieren, planten en zelfs objecten. Zo’n parlement der dingen past in de uitdaging die Latour neerlegt om onszelf radicaal anders te gaan verhouden tot de aarde en haar bewoners. Pas dan kunnen we met nieuwe oplossingen komen. Volgens Latour moeten we leren leven in een andere wereld. Dat is volgens Latour geen politieke vraag, geen technologische vraag, geen ethische vraag. Het zijn al deze vragen tegelijk.
Een nieuwe ecosysteem
We moeten herlokaliseren. Er ontstaat een nieuw ecosysteem, waarvan we niet weten hoe de zaken met elkaar verbonden zijn. We verschuiven naar een andere grond. Zo pleit Latour in zijn boek ‘Waar kunnen we landen?’ dat het tijd wordt om het niet meer over mensen te hebben maar over aardbewoners. De uitspraak ‘wij zijn aardbewoners te midden van aardbewoners’ leidt volgens hem tot een andere politiek dan ‘wij zijn mensen in de natuur’.
Verbeeldingskracht
Een dergelijke verandering vraagt om verbeeldingskracht. Daarom zijn niet alleen wetenschappers nodig om antwoorden op ecologische vragen te formuleren, maar ook kunstenaars en activisten.
